Basiswetenschappen

Malocclusie wordt wel als een ‘civilisatie-ziekte’ beschouwd. Een reductie in kauwstress tijdens de mandibulaire en craniale botgroei zou een discrepantie tussen kaakgrootte en tandbooglengte hebben veroorzaakt. Daarom werd onderzocht of de hoge prevalentie van malocclusies samenhangt met veranderingen in de mandibulaire en dentale afmetingen (linker mandibulaire gebitselementen) bij de mens tijdens de overgang van het jager-verzamelaarstijdperk naar het ontstaan van landbouwgemeenschappen (afb.). Het materiaal omvatte 292 onderkaken uit de periode 28.000-6.000 v.C., afkomstig van 21 archeologische vindplaatsen in het Nabije Oosten (Midden-Oosten), Anatolië en Europa. In de kaakafmetingen werd een duidelijk verschil geconstateerd tussen de volgende groepen: Europese jagers-verzamelaars en landbouwers, en deels gesettelde (semi-sedentaire) boeren en jagers-verzamelaars uit het Nabije Oosten.

Afb. Metingen aan de onderkaak.

De voornaamste bevindingen zijn hier vereenvoudigd weergegeven, omdat tussen de diverse groepen onderling nog andere verschillen bestonden. Ten tijde van de overgang naar landbouw reduceerde de onderkaak, maar niet gelijkmatig, waardoor de kaken van de landbouwers niet simpelweg een verkleinde uitgave zijn van die van de nomaden. De boeren hadden langere rami, een grotere intercondylaire afmeting, en de (semi-sedentaire) boeren bezaten een hogere kaak ter plekke van de molaren (respectievelijk 1, 5 en 8 in de afb.) dan de andere groepen. Hoewel hun gebitselementen wat kleiner waren, correleerde dat niet met hun kleinere onderkaken. Waar bij de nomadische jager-verzamelaars een evenwicht bestond tussen gebit en mandibulaire vorm, was dat niet meer het geval bij de semi-sedentaire jager-verzamelaars en bij de 2 boerende groepen, wat aangeeft dat toen malocclusies bij de mens ontstonden.

Bron

Pinhasi R, Eshed V, von Cramon-Taunadel. Incongruity between affinity patterns based on mandibular and lower dental dimensions following the transition to agriculture in the Near East, Anatolia and Europe. PLoS One 2015; 10: e0117301.