Een schakelbaar antibioticum

Antibiotica beschermen tegen dodelijke infecties. Maar na gebruik komen ze, bijvoorbeeld via de riolering, in het milieu. Daar kunnen ze het ontstaan van resistente bacteriestammen bevorderen. De Groningse onderzoekers Feringa en Velema ontdekten dat het mogelijk is de activiteit van antibioticum te controleren met licht door het middel vlak voor gebruik ‘aan’ te zetten, waarna het langzaam zijn activiteit verliest. Geïnactiveerde antibiotica leveren immers geen gevaar voor resistentie. De vondst van de onderzoekers werd gepubliceerd op de website van het wetenschappelijke tijdschrift Nature Chemistry van 15 september 2013.

Velema ontwikkelde een antibioticum waar een met licht schakelbare groep moleculen werd aangezet. De schakelaar zorgt er voor dat het antibioticum in de normale stand niet werkt. Maar na bestraling met ultraviolet licht klapt een deel van het schakelmolecuul om, waardoor het antibioticum weer actief wordt.

Voorlopig is het schakelbare antibioticum vooral handig voor onderzoek. Het is mogelijk de groei van bacteriën heel gericht op 1 plek en op een specifiek moment te remmen. Zo is bijvoorbeeld te onderzoeken welke factoren invloed hebben op de groei van de bacterie en de werkzaamheid van het antibioticum of het ontstaan van resistentie. De weg van dit idee naar een werkend geneesmiddel kan echter nog wel 10 jaar duren. Onderzoeker Ben Feringa: “Onze belangrijkste boodschap met dit artikel is dat het mogelijk is om de werking van een geneesmiddel, dat bestaat uit een relatief klein molecuul, extern te controleren, in dit geval met licht. Dat is een hele nieuwe manier om over geneesmiddelenonderzoek na te denken”.

(Bron: Rijksuniversiteit Groningen, 13 september 2013)