Openbare les van dr. Jerković-Ćosić: over innovaties in de preventieve zorg

De openbare les van mondhygiënist-epidemioloog dr. Katarina Jerković-Ćosić, gehouden op 25 januari 2018 ter gelegenheid van haar benoeming tot lector Innovaties in de Preventieve Zorg bij het Kenniscentrum Gezond en Duurzaam Leven van de Hogeschool Utrecht, begon met een aantal krasse uitspraken. “In de zorg zijn wij vaak aan het dweilen met de kraan open. Ik wil geen betere dweil, ik wil de kraan dichtdraaien!” of “De manier waarop de zorg nu georganiseerd en gefinancierd is vormt een belemmering voor innovaties en implantatie van bewezen preventieve interventies”. Jerković-Ćosić had haar college opgedeeld in een aantal onderwerpen waaronder de huidige inzichten over de preventie van gebitsaandoeningen, de definitie van het begrip preventie, de indelingen op preventief gebied (fase van ziekte, type doelgroep en methode van uitvoering) en de effecten van preventie maar ook de kansen die er op dit terrein zijn.

Uitgaande van het feit dat de zorgsector snel verandert en van de voorspelling van het Sociaal Cultureel Planbureau dat in 2030 20% van de Nederlandse beroepsbevolking in de zorg moet werken, zal men zich in de gezondheidszorg meer moeten gaan richten op een wijkgerichte aanpak in regio’s en steden en op interprofessionele samenwerking met zogenaamde ‘T-shaped professionals’. Dat zijn zorgverleners die worden opgeleid vanuit het brede concept van gezondheid en die werken naar bevordering van de zelfredzaamheid en participatie van de burger. Als het dan om het werk van mondhygiënisten in de toekomst gaat, was de stellige overtuiging van Jerković-Ćosić dat zij niet meer slechts zullen werken in een tandarts- of mondhygiënistpraktijk, of wel mondzorgpraktijken, maar dat zij vaker zullen moeten gaan praktiseren in buurthuizen, scholen, consultatiebureaus en zelfs in bibliotheken. Dit kan uitstekend plaatsvinden binnen de wijkgerichte aanpak van bijvoorbeeld de Gemeentelijke Gezondheidszorg met als doel zorg- en dienstverlening lokaal en in samenhang te organiseren.

Vergeleken met vroegere opvattingen is gezondheidswinst niet alleen bij de jeugd of bij de groepen met een lagere sociaaleconomische status te behalen, maar vooral ook bij ouderen en mensen met een migratie-achtergrond. Dit zijn immers de groepen die laag scoren op gezondheidsvaardigheden. Opvallend voor de ouderen in de collegezaal was het volgende: de tijden veranderen, de noden echter niet. Zij herinneren zich nog goed hoe de desastreuze gebitsgezondheid van de bevolking in de jaren 1960, 1970 en 1980 was en hoe deze tot ongeveer 2000 sterk verbeterde. De discussies over de drinkwaterfluoridering en de ingezette voorlichtingsacties waren daarbij leidend. Maar kennelijk is de gebitsgezondheid in grote delen van de bevolking nu weer zo aan het verslechteren dat een nieuwe preventief tandheelkundige/mondzorgstrategie noodzakelijk zal zijn. De openbare les van dr. Jerković-Ćosić gaf daartoe goede inzichten en aanknopingspunten.

Michiel A.J. Eijkman, redacteur