Algemene ziekteleer

Het medicament pilocarpine stimuleert de zweet- en speekselklieren, maar remt de werking van de kleine musculatuur in het maag-darmkanaal, de luchtweg en de urineweg. Als pilocarpine wordt ingezet om de speekselsecretie te stimuleren, zijn de andere effecten vervelende bijwerkingen. Om de bijwerkingen te omzeilen, is pilocarpine lokaal toegepast als mondspoelmiddel, spray of kauwgom. Op die manier worden alleen de accessoire speekselklieren gestimuleerd. Dit onderzoek is uitgevoerd om na te gaan of een mondspoelmiddel met 0,1% pilocarpine xerostomie vermindert en de secretiesnelheid van de accessoire speekselklieren en van totaalspeeksel in rust stimuleert.

De proefpersonen waren 60 minimaal 20-jarige vrijwilligers die minstens 3 maanden onbehandelde xerostomie hadden. Ze werden aselect verdeeld in 2 groepen van 30, waarna dubbelblind de experimentele groep een mondspoelmiddel met 0,1% pilocarpine kreeg en de controlegroep een mondspoelmiddel met fysiologisch zout. Allen moesten het mondspoelmiddel 3 keer per dag gebruiken. Bij aanvang van het onderzoek, direct erna en 30 en 60 minuten later werd de mate van xerostomie bepaald door een cijfer tussen 0 en 10 te laten geven. Tevens werd op deze momenten de secretiesnelheid van de accessoire speekselklieren bepaald. De secretiesnelheid van totaalspeeksel in rust werd gemeten bij aanvang van het onderzoek en na 60 minuten. Dezelfde metingen werden nogmaals verricht na 4 weken gebruik van het mondspoelmiddel. Additioneel werden op verschillende tijdstippen van een etmaal metingen van de 2 genoemde speekselsecretiesnelheden uitgevoerd. Ook werden de eventuele bijwerkingen geregistreerd.

Het enige statistisch significante verschil dat werd gevonden in de experimentele ten opzichte van de controlegroep was een grotere secretiesnelheid van de labiale en palatinale accessoire speekselklieren en van totaalspeeksel in rust na 30 en 60 minuten.

Het mondspoelmiddel met 0,1% pilocarpine had geen invloed op xerostomie, maar stimuleerde wel tot 1 uur na gebruik de accessoire speekselklieren. Verder onderzoek naar de optimale concentratie van pilocarpine in een mondspoelmiddel is gewenst.

Bron

Kim JH, Ahn H-J, Choi J-H, Jung DW, Kwon J-S. Effect of 0.1% pilocarpine mouthwash on xerostomia: double-blind, randomized controlled trial. J Oral Rehabil 2014; 41: 226-235.